Toen met corona de meeste mensen thuis kwamen te zitten, is er bij velen nog iets anders zichtbaar geworden. Namelijk de hoeveelheid tijd en energie die er gaat zitten in het runnen van een huishouden en een gezin.
Als het om huishoudelijke taken en verantwoordelijkheden gaat, komen die, anno 2023, nog altijd grotendeels terecht op de schouders van de vrouw. Zij verrichten per dag veel meer cognitieve en emotionele taken dan hun partner. Waarom is dat, en wat kunnen we eraan doen? Maar eerst, wat is eigenlijk mental load of mentale belasting?
Mental load definitie
Het begrip mental load omvat meer dan zo maar druk zijn in je hoofd. Het is niet alleen de stress van je beroepsmatige leven. Het is inclusief alles waar je daaromheen aan moet denken. Het gaat om de mentale (dus niet de fysieke) en emotionele belasting van het constant nadenken over de verantwoordelijkheden die je hebt binnen je huishouden en relatie. Hieronder valt het plannen en organiseren van alle dagelijkse dingen. Niet alleen voor jezelf maar ook voor je kinderen, je partner en andere familieleden.
Thuis geen functieprofielen
Op het werk zijn er heldere functieprofielen, waar duidelijk omschreven staat wat de rollen en verantwoordelijkheden zijn die bij jouw functie horen. Maar onze dagelijkse verantwoordelijkheden gaan veel verder dan de taken die op het werk van ons worden verwacht. Het zijn vooral al die kleine dagelijkse dingen die je daarnaast ook moet regelen.
Dat kan zijn de hond uitlaten, de loodgieter bellen, de was opvouwen. Boodschappen doen en bedenken wat je gaat koken. Een playdate organiseren, je zorgen maken of je zoon z’n huiswerk maakt, of je dochter niet uit haar schoenen is gegroeid. Niet vergeten een bioscoopavondje te plannen, je tante een kaartje sturen, even vragen hoe het gaat met een zieke kennis. Dit lijken allemaal kleine taken, maar ze stapelen wel op. En de lijst is oneindig.
De verborgen kant van mentale belasting
Het lastige van mentale belasting is dat het niet zichtbaar is. Het werk wordt immers ‘intern’ verricht. Om die reden is het ook lastig te meten waar intern werk begint en eindigt.
De stress die je hanteert, de chaos die je doorstaat, het gegoochel, het schakelen tussen allerlei keuzes en de mentale belasting daardoor, blijven niet alleen vaak onopgemerkt door anderen, maar ook door jezelf. Want het hoort er gewoon bij.
3 categorieën onzichtbare mentale belasting
Volgens experts zijn er 3 overlappende categorieën waaruit dit onzichtbare werk bestaat.
- Er is cognitief werk, dat bestaat uit het nadenken over alle praktische aspecten van de huishoudelijke taken, zoals het organiseren van speelafspraken, boodschappen doen en het plannen van activiteiten.
- De emotionele arbeid, die bestaat uit het reguleren van de emotionele kant van het gezin, bijvoorbeeld de boel sussen als de kinderen ruzie dreigen te maken of zich zorgen maken over hoe ze het op school doen.
- De mentale belasting, waar de eerste twee elkaar raken: voorbereiden, organiseren en anticiperen op alles, emotioneel en praktisch, wat gedaan moet worden om het leven soepel te laten verlopen.
Vooral werkende moeders hebben te maken met mentale belasting. Vaak denken jonge stellen aan het begin van hun relatie het huishouden eerlijk te zullen verdelen. In de praktijk blijkt echter dat vrouwen naast hun werk meestal het leeuwendeel van het huishouden op zich nemen. Overigens interessant gegeven dat in gezinnen waar de ouders/verzorgers van hetzelfde geslacht zijn, taken veel beter evenredig verdeeld zijn.
Mogelijke oorzaken mentale belasting
1. De gedachte dat vrouwen "van nature” meer gevoel hebben voor plannen en organiseren
Ten onrechte bestaat het idee dat vrouwen van nature beter zijn in plannen, organiseren of multitasken. In werkelijkheid is dat niet zo. Het wordt alleen wel meer van ze verwacht. Daarom doen ze het meer en worden ze daar uiteindelijk beter in dan hun partner.
2. Vrouwen werken minder en flexibeler zodra ze moeder worden
Als vrouwen moeder worden gaat bijna de helft (45%) deeltijd werken of stopt er helemaal mee. De meeste moeders werken 20 tot 35 uur per week. Uit cijfers van het CBS blijkt dat ruim 80 procent van de bevolking vindt dat moeders met kinderen tot vier jaar niet of hooguit 28 uur per week zouden moeten werken. Mannen gaan over het algemeen niet minder werken na de geboorte van hun eerste kind. Negen op de tien vaders blijft evenveel uren werken. Dit betekent dat vrouwen voor het merendeel de kinderopvang regelen, meer doen - en er daardoor ook meer over moeten nadenken. Dit is een andere structurele reden waarom vrouwen meer mentale taken op zich blijven nemen.
3. Logisch gevolg en moederschapsidealen
Minder gaan werken en idealen over moederschap spelen een grote rol. Veel vrouwen kiezen er graag voor om minder te gaan werken om meer te kunnen genieten van hun kind. Dan lijkt het vrij logisch dat zij ook meer huishoudelijke taken op zich neemt, want zij is nou eenmaal meer thuis. En daar is niks mis mee. Daarbij wordt het huis vaak gezien als het domein van de vrouw. Vrouwen worden bijvoorbeeld strenger beoordeeld op netheid dan mannen. Kijk maar eens naar dit onderzoek. Maar er zijn grenzen. Zeker als vrouwen op een gegeven moment weer meer willen gaan werken en de kinderen ouder worden.
Mentale uitputting door mentale belasting:
Voortdurend proberen bij te houden wat er gedaan moet worden kan mentaal en emotioneel uitputtend worden. Doorlopende werkdruk en werkstress kan zelfs leiden tot een burn-out. Moeders zijn meer gestrest, moe en minder gelukkig dan vaders. Wat ook nog een risico is voor moeders die aanvankelijk misschien om hulp vragen, is dat dat over kan komen als ‘gezeur’. En als vrouwen thuis overbelast zijn, hebben ze fysiek of mentaal niet meer de energie om die extra uren kunnen maken op het werk. Daardoor worden zij minder voor vol aangezien en komen zij niet in aanmerking voor promotie.
Wat helpt? Gewoon. Minder doen!
In een relatie kan de mental load behoorlijk scheef groeien. Het enige wat direct helpt voor vrouwen, is dit meer bespreekbaar maken en gewoon minder doen. Dit kan zeker aan het begin even wennen zijn. De koelkast raakt leeg, de wasmand raakt vol, het huis raakt ‘stoffig’, vooral omdat de rest van het gezin gewend is dat de moeder alles oppakt.
Bespreek daarom eerst wat je niet meer gaat doen. Hang een boodschappenlijst op die iedereen kan aanvullen en spreek af wie dat gaat doen. (Niet jij) Verdeel de huishoudelijke taken over het gezin. Je puber kan best het vuilnis buiten zetten. Je partner kan best de was doen. Het gaat erom dat iedereen zijn verantwoordelijkheid pakt en zich daaraan committeert.
Het volgende blog gaat over mental load op de werkplek.
Dat ligt toch nét iets anders.
Tot dan.
Photo by tabitha turner on Unsplash
