Natuurlijk is ‘ja’ zeggen niet altijd slecht. Je komt behulpzaam over. Je ziet blije gezichten of je krijgt een compliment (“Wat fijn dat je dit voor me wilt doen!”).
De kunst is om de balans te behouden. Enerzijds wil je de relatie goed houden. Anderzijds reken je onbewust misschien ook op het wederkerigheidsprincipe. Dus ik help jou nu, jij helpt mij de volgende keer.
Daarbij is de ander verder helpen soms een fluitje van een cent. Even jouw kennis delen met een paar nieuwe medewerkers bijvoorbeeld. Of korte feedback geven, of twee collega’s met elkaar in contact brengen zodat ze voordeel uit elkaars samenwerking kunnen halen. Soms is het heel makkelijk om met een kleine moeite, een grote toegevoegde waarde te geven.
Maar zodra je merkt dat er wel erg vaak iets aan jou gevraagd wordt, moet je aan de bel trekken. En wel tijdig. Laat ik dan nog een keer opfrissen hoe je ook al weer ‘nee’ kunt zeggen, zonder dat je jezelf gelijk schuldig hoeft te voelen. Allereerst moet je dit beseffen; Je hebt het recht om ‘nee’ te zeggen.
Het recht om ‘nee’ te zeggen
Je hebt het recht om ‘nee’ te zeggen. Ook al kun je soms het idee hebben dat dit niet zo is. Je hebt altijd een keuze, hoe moeilijk die ook is. Wil je doorgaan met keihard werken omdat je er nu eenmaal niemand anders is die dit werk kan doen? Ga je over je grenzen heen omdat je zo loyaal bent aan de organisatie? Je kan de keuze net zo lang uitstellen totdat je lijf wel aan de bel trekt en je met een burn-out thuis zit. En ziet dat je organisatie gewoon doordraait zonder jou. Niemand is onmisbaar, ook jij niet. Dus heel zwart-wit gezegd, er is altijd een keuze, ook al is het voor je gevoel soms kiezen tussen twee ‘kwaden’. Kies dan in ieder geval voor je eigen gezondheid.
Willen, moeten en behoren
Willen, moeten en behoren zijn verschillende beweegredenen achter de actie die je doet. Het kan je helpen daar even bij stil te staan om voor jezelf uit te maken waarom je precies iets doet. Doe je dit omdat het van jezelf moet? Of doe je iets voor iemand anders? Bijvoorbeeld: Ik wil vanavond naar de film in plaats van op de bank Netflix kijken. Dan houdt dat voor jou in: "Als ik vanavond naar de film wil, dan moet ik mijn favoriete serie op een ander tijdstip kijken". Of als je zegt: “Ik wil 3 kilo afvallen.” Dan houdt dat in: “Ik moet die reep chocola laten liggen.” Moeten is de voorwaarde of de compromis die je met jezelf sluit om je doel te bereiken. In dit geval is moeten geheel je eigen keuze. Je weegt zelf af of het moeten, het willen waard is. Je accepteert de consequenties.
Maar moeten en behoren worden vaak met elkaar verward. Het woord ‘behoren’ komt niet bij jou, maar vaak bij anderen vandaan. Het zijn meestal opgelegde en ongeschreven regels waar jij je aan moet houden. Bijvoorbeeld, “Je behoort niet iedere avond op de bank Netflix te kijken, je moet ook eens een keer onder de mensen komen”. Maar van wie moet dat eigenlijk? Zodra je het woord ‘behoren’ hoort zou er een alarmbel af moeten gaan. “Wie zegt dat?” “Wie beslist hierover?” Jij zelf toch?
Bouw tijd in voor jezelf voor je reageert
Daarom, tijd inbouwen voor je reageert, helpt hierbij. Ik kan het niet vaak genoeg herhalen. Tel eerst tot tien, haal even diep adem, maakt niet uit hoe je het doet, maar zeg niet gelijk klakkeloos ‘ja’. Lees anders mijn eerdere blog over ‘nee’ zeggen nog eens.
Vraag verhelderen
Wat je wel kan doen terwijl je tijd wint, is de vraag verhelderen. Je verplaatst je in de ander en stelt een aantal vragen. Het staat vriendelijker en de kans bestaat dat je jezelf een hoop moeite kan besparen:
- Waarom vraag je dit aan mij? (Misschien ben ik niet de aangewezen persoon.)
- Wat is het doel wat je met deze vraag wil bereiken? (Misschien kun je je collega met een kleine suggestie al heel makkelijk op weg helpen.)
- Wanneer heb je antwoord nodig? (Misschien valt de tijdsdruk heel erg mee.)
Communiceer duidelijk
Duidelijker communiceren is vaak zo makkelijk nog niet. In de meeste gevallen zoek je samen naar een oplossing. Iets waar je samen tevreden over bent. Dat houdt echter wel in dat je duidelijk je grenzen en prioriteiten aangeeft. Als jij namelijk twijfelwoorden gebruikt als ‘Ik denk niet dat ik kan die dag.’ Of “Eh, ik geloof dat ik al wat anders heb staan.” Kijk anders even bij de voorbeeldzinnen die je kunt downloaden in mijn vorige blog.
Toch boze gezichten?
Wat als je collega toch boos wordt omdat jij niet wilt helpen? Dat is een lastige. Dat wilde je nu net voorkomen door op een nette manier ‘nee’ te zeggen. Boosheid van de ander is heel vervelend. Onthoud alvast één ding. Vat het niet als persoonlijk op jou gericht op. Laat zien dat je luistert, maar probeer zelf niet emotioneel te worden en wacht met verder praten. Het schijnt namelijk zo te zijn dat ons brein ‘flipt’ op dat moment.
Kijk hoe dat in z’n werk gaat in dit korte filmpje van dr. Daniel Siegel.
(325) Dr Daniel Siegel presenting a Hand Model of the Brain - YouTube
Denk je bij jezelf, ik wil dit ook wel eens oefenen in een workshop? Of wil je weten hoe je nog beter ‘nee’ kunt zeggen in verschillende situaties met verschillende motivaties?
Dan is onze workshop ‘Nee’ zeggen écht iets voor jou! Bel of mail mij als je hier meer over wilt weten.
Succes!
Warme groet,
Siok
foto: Kelly Sikkema via Unsplash
